Αγανακτισμένα δίχρονα – φάση είναι, θα περάσει!

Πόσοι είναι οι γονείς που δεν ξέρουν τι να κάνουν ή πώς μπορούν να βρουν ηρεμία με το δίχρονο παιδί τους; Και πόσοι γονείς ανησυχούν για το αν το παιδάκι τους είναι καλά ψυχολογικά ή έχει κάποιο πρόβλημα και φέρεται έτσι;

Συνήθως πρόκειται για ένα φυσιολογικό δίχρονο παιδάκι που απλά εμφανίζει τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης ηλικίας, κυρίως αντιδραστικότητα. Στα αγγλικά μάλιστα υπάρχει και χαρακτηρισμός «terrible twos», όπου περιγράφεται η δύσκολη αυτή ηλικία από 1,5 έως 3 ετών περίπου.

Τα «τρομερά δίχρονα» λοιπόν! Τι συμβαίνει σε αυτή την ηλικία που φαίνεται τόσο δύσκολη;

Πρώτα από όλα, το μικρό σας δεν είναι και τόσο …μικρό! Είναι όλο και πιο κινητικό, αναπτυξιακά εξελίσσεται όλο και περισσότερο, έχει μεγαλύτερη περιέργεια για το κάθε τι γύρω του, αρχίζει και αποκτά …άποψη! Και εδώ ξεκινούν τα δύσκολα. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τη συγκεκριμένη ηλικία με την εφηβεία, όπου το παιδί αναζητά έντονα και με διάφορους τρόπους – κυρίως αντιδραστικούς – να ανακαλύψει τον κόσμο, καθώς νιώθει ότι μεγαλώνει όλο και περισσότερο.

Κάτι ανάλογο λοιπόν συμβαίνει και με το δίχρονό σας, όπου μπορεί πλέον και μιλάει όλο και περισσότερο, μαθαίνει νέες λεξούλες άρα νιώθει και το ίδιο πως μπορεί και επικοινωνεί καλύτερα, αυξάνοντας την αυτοπεποίθησή του. Από την άλλη είναι η φάση όπου η μίμηση κυριαρχεί. Έτσι, παρατηρεί και μιμείται τη συμπεριφορά όσων είναι γύρω του, ενώ σταδιακά αρχίζει και διαχωρίζει τον εαυτό του από τους άλλους, αναπτύσσοντας και ένα μεγαλύτερο «εγώ». Άρα, μέσα στο μικρό του μυαλουδάκι συμβαίνουν πολλά νέα, περίεργα και αξιοθαύμαστα πράγματα, όπου μπορεί από τη μία να εκφράσει, όχι και τόσο καλά όμως από την άλλη. Μιμείται συμπεριφορές αλλά και έχει και τη δική του γνώμη και άποψη, για παράδειγμα, στο ντύσιμο. Και βέβαια, αυτό που επικρατεί στη συγκεκριμένη ηλικιακή φάση είναι το «όχι», η αντιδραστικότητα που τις πιο πολλές φορές γίνεται απλά για την αντίδραση και για να «ακουστεί» η φωνή του! Αυτό με τη σειρά του σημαίνει πως το γλυκό σας δίχρονο, μπορεί να αλλάζει γνώμες τόσο συχνά που νιώθετε πως δεν μπορείτε να το παρακολουθήσετε και …μεταξύ μας ούτε και το ίδιο μπορεί να καταλάβει γιατί τώρα θέλει κάτι άλλο από αυτό που ζήτησε πριν δύο λεπτά! Φαίνεται κωμικοτραγικό, καθώς ναι μεν έχει τη πλάκα του από τη μία, από την άλλη όμως χρειάζονται και ατσάλινα νεύρα από τον γονιό που δεν έχει μόνο το γλυκό του δίχρονο να ασχοληθεί και που δεν μπορεί να καταλάβει πως γίνεται αυτό: «Δεν ξέρει τι θέλει… αφού του έκανα αυτό που μου ζήτησε πριν λίγο, γιατί τώρα δεν το θέλει και γκρινιάζει τόσο;» Ναι, το παιδί σας σε αυτή τη φάση δεν ξέρει τι θέλει αρκετές φορές!

Γιατί αντιδρά έτσι;

• Θέλει να δείξει την ύπαρξή του, την υπόστασή του όπως προανέφερα.
• Θέλει να διαχωριστεί από τους άλλους, μία προσπάθεια διαφοροποίησης πολύ σημαντική για το ίδιο
• Θέλει να είναι αυτόνομο, ανεξάρτητο. Είναι η ηλικία του «μόνος/η μου!» Την ξέρετε καλά αυτή τη φρασούλα…
• Θέλει να είναι αποδεκτό από τους γονείς και τους γύρω του ενώ ταυτόχρονα να κάνει και το δικό του… λίγο δύσκολο αυτό!

Τι να προσέξω ως γονιός;

Πρώτα από όλα να έχετε στο μυαλό σας ότι το δίχρονο – και όχι μόνο – δεν έχει καλή αίσθηση του χρόνου. Έτσι όταν εσείς του λέτε σε λίγο θα πάμε εκεί ή σε 5 λεπτά θα σου δώσω το παγωτό… εκείνο αντιλαμβάνεται τα 5 λεπτά ίσα με 5 αιώνες! Θυμάμαι τον εαυτό μου – όχι ως δίχρονο αλλά στα 7,5 μου χρόνια που πρέπει στο μυαλό μου να κράτησαν ίσα με μία δεκαετία – κάθε μέρα ρωτούσα την μητέρα μου πόσο χρονών είμαι, ελπίζοντας ότι θα μου πει 8 κάποια στιγμή… μην με ρωτήσετε γιατί δεν ξέρω, το μόνο που ξέρω και θυμάμαι έντονα ακόμα και σήμερα είναι η ανυπομονησία που είχα και πόσο αργά και βασανιστικά περνούσε ο χρόνος… άρα λοιπόν το «σε λίγο» ή το «σε 2-3 λεπτά» καταλαβαίνετε πως δεν …υπάρχει στο μυαλό του, μόνο το «τώρα».

Το παιδί σας μπορεί να έχει ξεσπάσματα από την άλλη όμως έχει ανάγκη και την ασφάλεια που του δίνει η οριοθέτηση για την οποία έχετε ακούσει τόσο πολύ να μιλάω…

Αν βρίσκεστε έξω, μην πέσετε στην παγίδα του «πως θα σας χαρακτηρίσουν οι άλλοι ως γονιό»…

• Μαθαίνω να «διαβάζω» τις αντιδράσεις και τις συμπεριφορές του. Ναι, ο κάθε γονιός ξέρει καλά τι σημαίνει για το παιδί του να νυστάζει ή να πεινάει και εκείνος να θέλει να κάνει κάτι διαφορετικό από την παιδική ανάγκη που αναζητά άμεσα ικανοποίηση! Είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθείτε τι πραγματικά θέλει εκείνη την ώρα το παιδί σας. Μην ξεχνάτε πως μπορεί μεν να μιλάει, δεν μπορεί πάντα όμως να λεκτικοποιήσει αυτό που του συμβαίνει, αισθάνεται ή θέλει και τόσο περισσότερο εκνευρίζεται και αντιδρά.
• Ψυχραιμία, αν νευριάσετε και αρχίσετε να του φωνάζετε και εσείς ή το χτυπήσετε, το έχετε χάσει το παιχνίδι, όπως γίνεται και με έναν έφηβο! Μάλιστα, σκεφτείτε λίγο την εικόνα από απόσταση: ένα μικρό ανθρωπάκι φωνάζει μπροστά σας και εσείς, ο μεγάλος και σοφός άνθρωπος φωνάζετε και ουρλιάζετε περισσότερο από εκείνο ζητώντας του να σταματήσει να ουρλιάζει… κωμικοτραγικό! Μα πως θα γίνει αυτό; Ξεχνάτε ότι σας μιμείται; Άρα απλά, μιμείται και την δική σας απαράδεκτη συμπεριφορά, γιατί παραπονιέστε; Αν δεν μπορείτε να διαχειριστείτε την κατάσταση απλά φύγετε από το δωμάτιο, απομακρυνθείτε, φτάνει βέβαια να μην είστε κάπου που διατρέχει κίνδυνο το μικρό σας. Επίσης, έχετε στο μυαλό πως δεν το κάνει επίτηδες και μην το παίρνετε προσωπικά!
• Διαλλακτικότητα, διπλωματία, υπομονή: το τρίπτυχο της επιτυχίας με το μικρό σας. Συζητάτε, αντιπροτείνετε και έχετε υπομονή να το «ακούσετε». Μάλιστα το να του δώσετε επιλογές, είναι πολύ σημαντικό γιατί ενώ εσείς του προτείνεται αυτό που πιστεύετε καλύτερο, εκείνο πιστεύει πως αποφασίζει το ίδιο άρα είναι και πιο ευχαριστημένο…
• Προσπαθήστε να πείτε εσείς αυτό που νιώθετε ότι θέλει να σας πει με την γκρίνια του αλλά δεν μπορεί…
• Η καθημερινή ρουτίνα και το πρόγραμμα επίσης είναι απαραίτητα, καθώς σε αυτή την ηλικία τα παιδιά πολλές φορές λειτουργούν καταναγκαστικά και η ρουτίνα τους δίνει ασφάλεια και ηρεμία, όπως και την ανάλογη οριοθέτηση που τόσο έχουν ανάγκη. Πρόγραμμα λοιπόν στα ωράρια για φαγητό, ύπνο, παιχνίδι, μπάνιο, κλπ.

Πότε πρέπει να ανησυχήσω;

Μπορεί να φαίνεται δύσκολη η διαχείριση και πράγματι να αναρωτιέστε μήπως τελικά το παιδί σας έχει κάποιο πρόβλημα και συμπεριφέρεται έτσι. Παρατηρήστε αν ισχύουν κάποια από τα παρακάτω και αν ναι, αναζητήστε την βοήθεια ειδικού.

• Τα ξεσπάσματα είναι πολύ συχνά και με μεγάλη διάρκεια
• Τα ξεσπάσματα και η συμπεριφορά αυτή παρουσιάζεται όλο και σε περισσότερα πλαίσια εκτός του σπιτιού, πχ. στο σχολείο, στην παιδική χαρά, κλπ.
• Το παιδί σας είναι περισσότερο από τα άλλα παιδάκια κινητικό, παρορμητικό, φαίνεται να μην υπολογίζει πιθανούς κινδύνους που θα έπρεπε σύμφωνα με την ηλικία του
• Είναι επιθετικό και προς άλλα παιδάκια ή δεν θέλει να παίξει μαζί τους – δεν μιλώ για μια ή δύο φορές – απομονώνεται, ενοχλείται με το παραμικρό…
• Το παιδί σας δεν έχει αναπτύξει το λόγο σύμφωνα με την ηλικία του ή και άλλες συμπεριφορές
• Το παιδί σας παρουσιάζει συμπεριφορές που δεν ταιριάζουν στην ηλικία του

Μην απογοητεύεστε, φάση είναι, θα περάσει!

Να έχετε στο μυαλό σας πως όσο μεγαλώνει και μαθαίνει νέους τρόπους έκφρασης αλλά αναπτύσσει και τον λόγο του, τόσο πιο ήρεμο θα είναι και το ίδιο, καθώς θα μπορεί να εκφράσει ευκολότερα τις επιθυμίες, τις ανάγκες και τα συναισθήματά του. Και εδώ χρειάζεται προσοχή από εσάς καθώς είστε οι πλέον υπεύθυνοι στο αν θα διατηρήσει τις εκρήξεις αυτές και ως ενήλικας μεθαύριο στη ζωή του. προσοχή δηλαδή, στο να μην υποκύπτετε κάθε φορά σε αυτό που θέλει προκειμένου να μην θυμώσει και αρχίσει τη γκρίνια – όπου και αν είστε – καθώς θα γίνει ένα χειριστικό παιδί. Ενισχύεται δηλαδή και γίνεται πεποίθηση πως «αν θέλω κάτι δεν έχω παρά να γκρινιάξω, να θυμώσω ή να κρατήσω μούτρα για να γίνει το δικό μου!» κάτι που συναντώ πολύ συχνά στους ανθρώπους που έρχονται στο γραφείο και προσπαθούν να δουν γιατί δεν πηγαίνει η ζωή τους όπως θα ήθελαν, κυρίως οι σχέσεις τους!

Μαρίνα Μόσχα

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Αγωγής Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας