Ομφάλιος λώρος: Πώς δημιουργούνται οι περιτυλίξεις και πόσο συχνές είναι;

Το μωρό μεγαλώνει προστατευμένο εντός της ενδομητρικής κοιλότητας, έως ότου ο οργανισμός του ετοιμαστεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ζωής στον «έξω κόσμο».

Το μωρό μέσα στη μήτρα είναι ένας ραγδαία αναπτυσσόμενος οργανισμός. Για τις μεταβολικές του ανάγκες εξαρτάται πλήρως από τη μητέρα. Η έδρα της «σύνδεσης» του οργανισμού του μωρού με αυτόν της μητέρας είναι ο πλακούντας, ενώ σύνδεσμος του μωρού με τον πλακούντα είναι ένας λεπτός εύκαμπτος σωλήνας, ο οποίος διατρέχεται από αγγεία (δηλαδή φέρει μέσα του αγγεία) και ονομάζεται ομφάλιος λώρος.

Ο ομφάλιος λώρος εκφύεται (= «ξεκινά») από το κέντρο – συνήθως – της επιφανείας του πλακούντα και καταφύεται (= «καταλήγει») στο μέσο της κοιλιάς του εμβρύου (βλ. εικόνα)

Πώς δημιουργούνται οι περιτυλίξεις του ομφαλίου λώρου;

Ο ομφάλιος λώρος σε μερικές περιπτώσεις περιτυλίσσεται («μπλέκεται») γύρω από διάφορα μέρη του σώματος του μωρού. Συνηθέστερα οι περιτυλίξεις αυτές εντοπίζονται στον αυχένα του μωρού (βλ. εικόνα).

Φαίνεται, πως οι περιτυλίξεις δημιουργούνται κατά την κίνηση του μωρού εντός του αμνιακού υγρού. Ενδεχομένως, οι περιτυλίξεις να οφείλονται και στο μεγάλο μήκος του ομφαλίου λώρου.

Πόσο συχνές είναι οι περιτυλίξεις του ομφαλίου λώρου;

Από τη διεθνή ιατρική βιβλιογραφία προκύπτει, πως το ποσοστό των κυήσεων, στις οποίες το μωρό φέρει περιτύλιξη πέριξ του αυχένα κυμαίνεται μεταξύ του 8% και του 35%. Υπάρχουν δε και περιπτώσεις, στις οποίες το μωρό φέρει πέριξ του αυχένα του πλέον της μίας περιτύλιξης (δηλαδή ο ομφάλιος λώρος δεν έχει «τυλιχθεί» μόνον μία φορά γύρω από τον αυχένα, αλλά περισσότερες).

Πώς μπορούμε να εντοπίσουμε τις περιτυλίξεις του ομφαλίου λώρου;

Είναι δυνατόν το 90% περίπου των περιτυλίξεων πέριξ του αυχένα να εντοπισθούν κατά τη διάρκεια της κύησης δια του υπερηχογραφήματος Doppler.

Με ποιες καταστάσεις έχει συνδεθεί η ύπαρξη περιτυλίξεων του ομφαλίου λώρου;

Η ύπαρξη περιτύλιξης πέριξ του αυχένα έχει συνδεθεί με:

• αύξηση των πιθανοτήτων χρείας πρόκλησης τοκετού (δηλαδή ο τοκετός δεν ξεκινά αυτόματα, αλλά χρειάζεται ο μαιευτήρας να τον «εκκινήσει»)
• παράταση του δευτέρου σταδίου του τοκετού
• διαταραχές στον καρδιακό ρυθμό του μωρού κατά τη διάρκεια του τοκετού, οι οποίες καταγράφονται στο καρδιοτοκογράφημα, που διενεργείται τότε. Οι διαταραχές αυτές φαίνεται, πως συνδέονται με την «περίσφιξη» της περιτύλιξης πέριξ του αυχένα, οπότε παρεμποδίζεται η ροή του αίματος αφενός εντός των αγγείων αυτού καθαυτού του ομφαλίου λώρου, αφετέρου εντός των αγγείων του λαιμού του μωρού, τα οποία μεταφέρουν αίμα στον εγκέφαλό του.
•  την αδυναμία προόδου του τοκετού, με συνέπεια την αύξηση των πιθανοτήτων καταφυγής στην καισαρική τομή. Πάντως, η επιλογή της καισαρικής τομής αμέσως μετά τον εντοπισμό περιτυλίξεων αμφισβητείται έντονα, εκτός φυσικά, αν συντρέχουν και άλλοι λόγοι καταφυγής σε αυτήν τη μέθοδο του τοκετού.
• την εμφάνιση δυστοκίας ώμων (ιδιαίτερα, αν πρόκειται για μεγάλο μωρό)

Η παρουσία περιτυλίξεων πέριξ του αυχένα του μωρού έχει «κατηγορηθεί» και για την πρόκληση σοβαρών προβλημάτων στο νευρικό σύστημα του μωρού. Όμως τα επιστημονικά στοιχεία δεν φαίνεται να επιβεβαιώνουν τη σύνδεση αυτή.

Οι περιτυλίξεις πέριξ του αυχένα έχουν συνδεθεί τέλος με ενδομήτρια υπολειπόμενη ανάπτυξη (το παιδί δεν μεγαλώνει, όσο θα περίμενε κανείς). Εντούτοις, επιστήμονες (https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdfdirect/10.1080/00016340500345428 ) έχουν διατυπώσει την άποψη, πως το μικρό μέγεθος του μωρού δεν είναι τόσο αποτέλεσμα της περιτύλιξης, όσο το αίτιο δημιουργίας της. Επομένως, η περιτύλιξη δημιουργείται, όταν το μωρό είναι μικρό, αφού αυτό έχει περισσότερο χώρο για να κινηθεί εντός της μήτρας.

Μόνο πέριξ του αυχένα του μωρού απαντώνται περιτυλίξεις του ομφαλίου λώρου;

Περιτυλίξεις στα μωρά δεν απαντώνται μόνον πέριξ του αυχένα, αλλά καίτοι σπανιώτερα, απαντώνται και πέριξ άλλων μερών του σώματος του μωρού, όπως είναι ο ώμος (ονομάζεται περιτύλιξη δίκην τελαμώνος) (βλ. εικόνα).

Οι περιτυλίξεις αυτές είναι μάλιστα δυσκολότερο να εντοπισθούν με το υπερηχογράφημα και ενδέχεται να παρεμποδίσουν την εξέλιξη του φυσιολογικού τοκετού. Η διαπίστωση της ύπαρξης τέτοιου είδους περιτυλίξεων πραγματοποιείται συνήθως, όταν χρειαστεί να καταφύγουμε στην καισαρική τομή.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
www.eleftheia.gr 

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• Gil Gutvirtz, Tamar Wainstoc, Roee Masad, Daniella Landau, Eyal Sheiner “Does nuchal cord at birth increase the risk for cerebral palsy?”, Early Human Development, Volume 133, June 2019, Pages 1-4
• ONOME OGUEH, AISHA AL-TARKAIT, DANIELLE VALLERAND,FABRICE ROUAH, LUCIE MORIN, ALICE BENJAMIN & ROBERT H. USHER, “Obstetrical factors related to nuchal cord”, Acta Obstetricia et Gynecologica. 2006; 85: 810 – 814