Πώς η ψυχολογία της γυναίκας επηρεάζεται από την καισαρική τομή;

Ας δούμε τι λένε οι αριθμοί…

Τα ποσοστά καισαρικών τομών έχουν αυξηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε κάποια στατιστικά προερχόμενα από τις Η.Π.Α.. Το 1965 το ποσοστό καισαρικών τομών επί του συνόλου των τοκετών ανήρχετο στο 4,5%. Μικρή αύξηση παρατηρήθηκε μέχρι το 1970, οπότε και το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 5,5%. Το αντίστοιχο ποσοστό το 1986 όμως «εκτινάχθηκε» στο 24,1% και η ανοδική του πορεία συνεχίστηκε, οπότε το 2014 καταγράφηκε τιμή 32,2%.

Ας «ξεφύγουμε» από τις Η.Π.Α. και ας δούμε τι γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο. Μελέτη του 2007 κατέγραψε ποσοστό περίπου 15% καισαρικών τομών επί του συνόλου των τοκετών σε παγκόσμιο επίπεδο. Όμως τα ποσοστά αυτά δεν κατανέμονται «ομοιόμορφα» σε όλες τις χώρες. Έτσι σε αναπτυγμένες χώρες τα ποσοστά αυτά φθάνουν το 21,1%, ενώ σε λιγότερο αναπτυγμένες χώρες τα αντίστοιχα ποσοστά φθάνουν το 3,5%. Οι συντάκτες της μελέτης αυτής παρατήρησαν ότι, το ποσοστό της μητρικής, νεογνικής ή παιδικής θνησιμότητας είναι αντιστρόφως ανάλογο με το ποσοστό των καισαρικών τομών.

Σύμφωνα τέλος με στοιχεία του Ο.Ο.Σ.Α το ποσοστό των καισαρικών τομών μεταξύ των μελών του αυξήθηκε από το 20% το 2000 στο 28% το 2017.
Η αύξηση αυτή του ποσοστού των καισαρικών τομών συνδέεται τόσο με κοινωνικούς λόγους, όσο και με τις σύγχρονες μαιευτικές πρακτικές, ενώ ενίοτε και η ίδια η γυναίκα εκφράζει την επιθυμία να υποβληθεί σε καισαρική τομή.

Πώς η απόκτηση παιδιού επηρεάζει την ψυχολογία της γυναίκας;

Η απόκτηση τέκνου, αν και στο κοινό υποσυνείδητο αντιμετωπίζεται ως ένα κατά βάσιν χαρμόσυνο γεγονός, έχει πολύπλοκες επιπτώσεις στην ψυχική κατάσταση της γυναίκας. Όπως καταδεικνύει και μελέτη του 2009 έως και το 55,2% των γυναικών εμφανίζουν δυσθυμία (κακή διάθεση) μετά την εγκυμοσύνη, ενώ η εκδήλωση της ψυχικής αυτής κατάστασης σαφώς συνδέεται με αύξηση των πιθανοτήτων εκδήλωσης και κατάθλιψης.

Η υποβολή της γυναίκας σε καισαρική επιβαρύνει περαιτέρω την ψυχολογία της;

Υπάρχουν μελέτες στη διεθνή βιβλιογραφία, που αναφέρουν, πως η υποβολή της γυναίκας σε καισαρική τομή επιβαρύνουν την ψυχολογία της. Επί παραδείγματι αναφέρουμε μελέτη του 2019. Στα πλαίσια της μελέτης αυτής παρακολουθήθηκε επί τριμήνου από τον τοκετό η ψυχική κατάσταση 685 γυναικών, που τεκνοποίησαν είτε δια φυσιολογικού τοκετού, είτε δια καισαρικής τομής. Οι ερευνητές κατέληξαν στον συμπέρασμα, πως η υποβληθείσες σε καισαρική τομή γυναίκες είναι πιθανότερο να εκδηλώσουν σημεία μετατραυματικού στρες.

Το μετατραυματικό στρες (ο ιατρικός όρος είναι «μετατραυματική αγχώδης διαταραχή») αποδίδεται συχνά με το διεθνή αγγλικό όρο «Post – Traumatic Stress Disorder» (PTSD).

Με τον όρον αυτόν περιγράφουμε μία σειρά από αντιδράσεις, οι οποίες συχνά αναφέρονται από άτομα, που βίωσαν ένα τραυματικό γεγονός. Το συγκεκριμένο τραυματικό γεγονός ήγειρε στα άτομα αυτά αισθήματα έντονου φόβου, το αίσθημα του αβοηθήτου ή ακόμα και τρόμο. Θα πρέπει να σημειωθεί, πως μετατραυματικό στρες ενδέχεται να αισθανθεί τόσο κάποιος, που αυτοπροσώπως ενεπλάκη στο τραυματικό γεγονός, αλλά και κάποιος, που έγινε μάρτυρας αυτού, ειδικά αν αφορούσε οικεία του πρόσωπα.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε σε παλαιότερη μελέτη του 1988, στην οποία η ψυχική κατάσταση εκάστης γυναίκας εξετάσθηκε μετά από διάστημα δύο μηνών από τον τοκετό ή την καισαρική τομή και μετά από διάστημα ενός έτους από το ορόσημο αυτό. Οι ερευνητές στην περίπτωση αυτή κατέληξαν στο συμπέρασμα, πως οι γυναίκες, που υπεβλήθησαν σε καισαρική τομή στο δίμηνο εμφάνιζαν τρόπον τινά βεβαρημένη ψυχική διάθεση σε σχέση με τις γυναίκες, που έφεραν στον κόσμο το μωρό τους με φυσιολογικό τοκετό. Εντούτοις, οι όποιες διαφορές στη διάθεση μεταξύ των δύο ομάδων γυναικών ουσιαστικά εξαφανίζονταν μετά την παρέλευση του έτους.

Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία των δύο αυτών μελετών, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα, πως ναι μεν η καισαρική τομή ενδεχομένως να επιβαρύνει την ψυχική κατάσταση της γυναίκας μεσοπρόθεσμα, αλλά όχι και μακροπρόθεσμα.

Ανευρίσκονται πάντως στη διεθνή βιβλιογραφία μελέτες, εκ τα στοιχεία των οποίων δεν προκύπτει σαφής αύξηση της συχνότητας εκδήλωσης των διαφόρων δυσθυμικών διαταραχών ή κατάθλιψης σε γυναίκες, που έφεραν στον κόσμο το μωρό τους με καισαρική τομή εν σχέσει με γυναίκες, που είχαν την εμπειρία του κολπικού τοκετού.

Χαρακτηριστική είναι μελέτη του 2006, στα πλαίσια της οποίας έγινε ανασκόπηση 24 σχετικών μελετών, που περιελάμβαναν πάνω από 27.000 γυναίκες, που μόλις είχαν γεννήσει. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ερευνητών δεν προέκυψαν στοιχεία καταδεικνύοντα συσχετισμό μεταξύ της εκτέλεσης καισαρικής τομής και εκδήλωσης ψυχικών διαταραχών.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε, πως γυναίκες, οι οποίες εκδηλώνουν άγχος ειδικά κατά το δεύτερο τρίμηνο, είναι πιθανότερο να ζητήσουν να υποβληθούν σε καισαρική τομή, όπως καταδεικνύουν και στοιχεία μελέτης του 2019. Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν 1.874 γυναίκες, που βρίσκονταν στην πρώτη τους κύηση.

Είναι επομένως θεμιτό κάποιος να διατυπώσει την υπόθεση, ότι ενδεχομένως η όποια αύξηση στις πιθανότητες ψυχικών διαταραχών από γυναίκες, που ζήτησαν να υποβληθούν σε καισαρική τομή να οφείλεται όχι τόσο σε αυτήν καθαυτήν την επέμβαση, αλλά μάλλον σε προϋπάρχουσα αγχωτική διαταραχή.

Δείτε ΕΔΩ σε ποιο στάδιο της κύησης βρίσκεστε!

Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας

_{Ενδεικτική βιβλιογραφία:}

_{Betrán AP, Merialdi M, Lauer JA, Bing-Shun W, Thomas J, Van Look P, Wagner M. Rates of caesarean section: analysis of global, regional and national estimates. Paediatr Perinat Epidemiol. 2007 Mar;21(2):98-113. doi: 10.1111/j.1365-3016.2007.00786.x. PMID: 17302638.
Reck C, Stehle E, Reinig K, Mundt C. Maternity blues as a predictor of DSM-IV depression and anxiety disorders in the first three months postpartum. J Affect Disord. 2009 Feb;113(1-2):77-87. doi: 10.1016/j.jad.2008.05.003. Epub 2008 Jun 24. PMID: 18573539.
Dekel S, Ein-Dor T, Berman Z, Barsoumian IS, Agarwal S, Pitman RK. Delivery mode is associated with maternal mental health following childbirth. Arch Womens Ment Health. 2019 Dec;22(6):817-824. doi: 10.1007/s00737-019-00968-2. Epub 2019 Apr 30. PMID: 31041603; PMCID: PMC6821585.
Garel M, Lelong N, Kaminski M. Follow-up study of psychological consequences of caesarean childbirth. Early Hum Dev. 1988 Mar;16(2-3):271-82. doi: 10.1016/0378-3782(88)90108-9. PMID: 3378531.
Carter FA, Frampton CM, Mulder RT. Cesarean section and postpartum depression: a review of the evidence examining the link. Psychosom Med. 2006 Mar-Apr;68(2):321-30. doi: 10.1097/01.psy.0000204787.83768.0c. PMID: 16554400.
Yuanfang Sun, Kun Huang,Yabin Hu, Shuangqin Yan, Yeqing Xu, Peng Zhu, Fangbiao Tao, “Pregnancy-specific anxiety and elective cesarean section in primiparas: A cohort study in China”, PLOS, Published: May 15, 2019, https://doi.org/10.1371/journal.pone.0216870}