Οι 5 συνήθειες που βλάπτουν το συκώτι χωρίς να το συνειδητοποιείτε

Παρά την ανθεκτικότητά του, ορισμένες καθημερινές συνήθειες μπορούν να βλάψουν σιωπηλά τα ηπατικά κύτταρα με την πάροδο του χρόνου, οδηγώντας σε φλεγμονή, ουλές ή ακόμα και μακροχρόνια νόσο.

Αυτό το άρθρο αναδεικνύει πέντε κοινές συμπεριφορές που βλάπτουν την υγεία του ήπατος, εξηγεί πώς και γιατί το κάνουν, αλλά και τι να κάνετε για την προστασία αυτού του τόσο βασικού οργάνου.

1. Μπορεί η κατανάλωση αλκοόλ ακόμη και σε μέτριες ποσότητες να βλάψει το συκώτι;

Ναι. Ακόμα και η χαμηλή έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να επιβαρύνει το συκώτι, ειδικά με την πάροδο του χρόνου. Το συκώτι διασπά το αλκοόλ στα επιβλαβή υποπροϊόντα που, όταν καταναλώνονται τακτικά, μπορούν να οδηγήσουν σε φλεγμονή και λιπώδη νόσο του ήπατος.

Πώς το αλκοόλ βλάπτει το συκώτι:

• Ο μεταβολισμός του αλκοόλ παράγει ακεταλδεΰδη, μια τοξική ουσία
• Η τακτική πρόσληψη προάγει τη συσσώρευση λίπους στα ηπατικά κύτταρα
• Η μακροχρόνια χρήση αυξάνει τον κίνδυνο αλκοολικής ηπατίτιδας και κίρρωσης

Τα άτομα που πίνουν καθημερινά ή κάνουν υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ -ακόμη και περιστασιακά- διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ηπατικής βλάβης, ακόμη και αν τα συμπτώματα δεν είναι άμεσα εμφανή.

2. Συνδέεται η κατανάλωση υπερβολικής ζάχαρης με ηπατική βλάβη;

Ναι. Η υπερβολική ζάχαρη, ειδικά με την μορφή φρουκτόζης (από αναψυκτικά και επεξεργασμένα τρόφιμα), συνδέεται στενά με την μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD). Αυτό συμβαίνει όταν το λίπος συσσωρεύεται στον ηπατικό ιστό, επηρεάζοντας την λειτουργία του.

Πώς επηρεάζει η ζάχαρη την υγεία του ήπατος:

• Το συκώτι μετατρέπει τη φρουκτόζη απευθείας σε λίπος
• Οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη επιδεινώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη, προωθώντας την αποθήκευση λίπους
• Η NAFLD μπορεί να εξελιχθεί σιωπηλά σε φλεγμονή και ουλές (κίρρωση)

Τα άτομα που ακολουθούν δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη συχνά δεν έχουν αρχικά συμπτώματα, γεγονός που καθιστά αυτόν έναν από τους πιο παραβλεπόμενους κινδύνους για το συκώτι.

3. Μπορεί η υπερβολική χρήση συμπληρωμάτων ή βοτάνων να βλάψει το ήπαρ;

Ναι. Πολλά συμπληρώματα που διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή —συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που διατίθενται στην αγορά ως «φυσικά»— έχουν συνδεθεί με ηπατική τοξικότητα. Το ήπαρ είναι υπεύθυνο για τον μεταβολισμό πολλών ενώσεων και οι υπερβολικές ή μη ρυθμιζόμενες δόσεις μπορούν να υπερβούν την ικανότητά του να τις μεταβολίζει.

Παραδείγματα κινδύνου:

• Υψηλές δόσεις βιταμίνης Α (ρετινόλη, β-καροτίνη), βιταμίνης Β3 (νιασίνη) ή εκχυλίσματος πράσινου τσαγιού μπορούν να βλάψουν τα ηπατικά κύτταρα
• Ορισμένα φυτικά τσάγια και χάπια «αποτοξίνωσης» περιέχουν μη ρυθμισμένες (από επίσημους ελεγκτικούς φορείς υγείας) ηπατοτοξικές ενώσεις
• Η έλλειψη ποιοτικής ρύθμισης στις αγορές συμπληρωμάτων αυξάνει τον κίνδυνο μόλυνσης

Το ήπαρ δεν μπορεί πάντα να σηματοδοτεί πρώιμα σημάδια τοξικότητας, καθιστώντας αυτά τα προϊόντα δυνητικά επικίνδυνα ακόμη και χωρίς αισθητές παρενέργειες.

4. Αυξάνει η καθιστική ζωή τον κίνδυνο ηπατικής νόσου;

Ναι. Η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας μπορεί να συμβάλει στην παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο, δύο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη NAFLD. Η άσκηση παίζει προστατευτικό ρόλο, βελτιώνοντας τον μεταβολισμό του λίπους και μειώνοντας την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Γιατί η αδράνεια είναι επιβλαβής:

• Η σωματική αδράνεια αυξάνει το σπλαχνικό λίπος, το οποίο επιβαρύνει το ήπαρ
• Εμποδίζει τον έλεγχο της γλυκόζης, τροφοδοτώντας τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ
• Η έλλειψη κίνησης μειώνει τα αντιφλεγμονώδη οφέλη για τον ηπατικό ιστό

Η τακτική κίνηση -ακόμη και το περπάτημα ή οι ασκήσεις χαμηλής έντασης- έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το λίπος στο ήπαρ και βελτιώνει τα συνολικά επίπεδα ηπατικών ενζύμων.

5. Μπορούν τα φάρμακα να αποδειχτούν επιβλαβή για το ήπαρ;

Ναι. Πολλά συνταγογραφούμενα-και-μη φάρμακα υποβάλλονται σε επεξεργασία από το ήπαρ. Όταν λαμβάνονται ακατάλληλα (υπερδοσολογία, παρατεταμένη χρήση, ανάμειξη με αλκοόλ κλπ) μπορούν να προκαλέσουν ηπατική βλάβη που προκαλείται από φάρμακα.

Παραδείγματα υψηλού κινδύνου:

• Παρακεταμόλη (ακεταμινοφαίνη) σε υψηλές δόσεις
• Ορισμένα αντιβιοτικά και φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη
• Συνδυασμοί φαρμάκων ή αλληλεπιδράσεις αλκοόλ-φαρμάκων

Ακόμα και κοινά φάρμακα μπορούν να κατακλύσουν το ήπαρ, όταν δεν ακολουθούνται οι οδηγίες, καθιστώντας απαραίτητο να ελέγχετε τις ετικέτες και να ακολουθείτε πιστά τις οδηγίες γιατρών και φαρμακοποιών.

Συχνές ερωτήσεις

Πώς μπορείτε να καταλάβετε εάν το ήπαρ σας έχει υποστεί βλάβη;

Η πρώιμη ηπατική βλάβη συχνά δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Ωστόσο, σε μεταγενέστερα στάδια μπορεί να εμφανιστεί κόπωση, ανεξήγητη απώλεια βάρους, κοιλιακή δυσφορία ή κιτρίνισμα του δέρματος (ίκτερος). Οι τακτικές εξετάσεις αίματος μπορούν να βοηθήσουν στην ανίχνευση ανωμαλιών.

Είναι ο καφές καλός ή κακός για το συκώτι;

Η μέτρια κατανάλωση καφέ (2-3 φλιτζάνια ημερησίως) θεωρείται γενικά ευεργετική για την υγεία του ήπατος. Μπορεί να βοηθήσει στην μείωση του κινδύνου ίνωσης και λιπώδους νόσου του ήπατος, μειώνοντας τα επίπεδα των ηπατικών ενζύμων.

Μπορεί η ηπατική βλάβη να αντιστραφεί;

Σε πολλές περιπτώσεις ναι, ειδικά στα πρώιμα στάδια. Η διακοπή του αλκοόλ, η βελτίωση της διατροφής, η διαχείριση του βάρους και η αντιμετώπιση τυχόν υποκείμενων παθήσεων μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την υγεία του ήπατος.

Προκαλείται πάντα το λιπώδες ήπαρ από το αλκοόλ;

Όχι. Η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD) είναι συχνή και συνήθως προκύπτει από κακή διατροφή, παχυσαρκία ή μεταβολικό σύνδρομο και όχι από αλκοόλ.

Πρέπει να κάνω αποτοξίνωση του ήπατος;

Δεν υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που να υποστηρίζουν την ανάγκη για προϊόντα «αποτοξίνωσης του ήπατος». Το συκώτι αυτοκαθαρίζεται φυσικά, αρκεί να υποστηρίζεται από έναν υγιεινό τρόπο ζωής.

Συμπέρασμα

Το συκώτι εργάζεται σκληρά για να διατηρεί το σώμα σας υγιές. Ωστόσο, καθημερινές συνήθειες όπως η κατανάλωση αλκοόλ, η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης, η παράλειψη άσκησης και η κατάχρηση φαρμάκων μπορούν να υπονομεύσουν την λειτουργία του.

Πηγές:
theconversation.com
cdc.gov
clevelandclinic.org
harvard.edu
mayoclinic.org