Ποιους κινδύνους κρύβουν τα καλλυντικά ενηλίκων για τα παιδιά

Έρευνα της εφημερίδας Times διαπίστωσε ότι τα μωρά και τα νήπια εκτίθενται συστηματικά σε καλλυντικά προϊόντα για ενήλικες, όπως αρώματα, βερνίκια νυχιών, ακόμη και τατουάζ μαύρης χένας.

Μπορεί τα παραπάνω να φαίνονται ακίνδυνα, οι επιστήμονες ωστόσο, τονίζουν ότι είναι ανησυχητικά.

Το δέρμα των βρεφών είναι βιολογικά διαφορετικό από το δέρμα των ενηλίκων: είναι πιο λεπτό, πιο απορροφητικό και βρίσκεται ακόμα σε φάση ανάπτυξης. Η έκθεση σε ορισμένα προϊόντα μπορεί να οδηγήσει σε άμεσα προβλήματα όπως ερεθισμούς ή αλλεργικές αντιδράσεις, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να ενέχει μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία, όπως ορμονικές διαταραχές.

Το πρόβλημα δεν είναι καινούριο. Μελέτη του 2019 διαπίστωσε ότι στις ΗΠΑ, κάθε δύο ώρες ένα παιδί μεταφερόταν στο νοσοκομείο λόγω τυχαίας έκθεσης σε καλλυντικά προϊόντα.

Το δέρμα των νεογέννητων έχει τον ίδιο αριθμό στοιβάδων με το δέρμα των ενηλίκων, αλλά αυτές οι στοιβάδες είναι έως και 30% λεπτότερες, διευκολύνοντας τη διείσδυση ουσιών, συμπεριλαμβανομένων των χημικών, σε βαθύτερους ιστούς και στην κυκλοφορία του αίματος.

Το νεανικό δέρμα έχει επίσης υψηλότερη περιεκτικότητα σε νερό και παράγει λιγότερο σμήγμα (το φυσικό έλαιο που προστατεύει και ενυδατώνει το δέρμα). Αυτό το καθιστά πιο επιρρεπές σε απώλεια νερού, ξηρότητα και ερεθισμό, ιδιαίτερα όταν εκτίθεται σε αρώματα ή κρέμες που δεν έχουν σχεδιαστεί για βρέφη.

Το μικροβίωμα του δέρματος –το προστατευτικό στρώμα ευεργετικών μικροβίων– χρειάζεται επίσης χρόνο για να αναπτυχθεί. Μέχρι την ηλικία των τριών ετών, το δέρμα ενός παιδιού ολοκληρώνει τη δημιουργία του πρώτου μικροβιώματος. Αν εκτεθεί σε προϊόντα που εφαρμόζονται στο δέρμα νωρίτερα, μπορεί να διαταραχθεί αυτή η ευαίσθητη ισορροπία. Στην εφηβεία, η δομή και το μικροβίωμα του δέρματος αλλάζουν ξανά, μεταβάλλοντας τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται στα προϊόντα.

Η έρευνα διαπίστωσε ότι χρησιμοποιούνταν σε μικρά παιδιά προϊόντα μαυρίσματος και βερνίκια νυχιών. Αυτά τα προϊόντα συχνά περιέχουν επιβλαβείς ή ακόμη και καρκινογόνες χημικές ουσίες, όπως φορμαλδεΰδη, τολουόλιο και διβουτυλοφθαλικό εστέρα.

Το τολουόλιο είναι μια γνωστή νευροτοξίνη, ενώ ο διβουτυλοφθαλικός εστέρας ανήκει στους ενδοκρινικούς διαταράκτες, χημικές ουσίες που μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία των ορμονών, ενδεχομένως και την ανάπτυξη, την εξέλιξη και τη γονιμότητα. Και οι δύο ουσίες μπορούν να διαπεράσουν πιο εύκολα το λεπτότερο δέρμα των βρεφών.

Ακόμη και η χαμηλή έκθεση στη φορμαλδεΰδη, όπως από έπιπλα ή ατμοσφαιρική ρύπανση, έχει συνδεθεί με υψηλότερα ποσοστά λοιμώξεων του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος στα παιδιά (δηλαδή λοιμώξεις που επηρεάζουν τους πνεύμονες, τις αναπνευστικές οδούς και την τραχεία).

Ερεθιστικά συστατικά

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ένας στους τρεις ενήλικες εμφανίζει δερματικά ή αναπνευστικά συμπτώματα μετά από έκθεση σε προϊόντα με άρωμα. Δεν αποτελεί συνεπώς έκπληξη το γεγονός, ότι τα νεογέννητα και τα παιδιά, με το ανοσοποιητικό τους σύστημα σε ανάπτυξη, διατρέχουν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο.

Τα αρώματα συχνά περιέχουν αλκοόλη και πτητικές ενώσεις που ξηραίνουν το δέρμα, προκαλώντας ερυθρότητα, κνησμό και δυσφορία.

Ορισμένα συστατικά προϊόντων περιποίησης του δέρματος έχουν επίσης μελετηθεί για την πιθανή επίδρασή τους στις ορμόνες, την πρόκληση αλλεργιών ή τη δημιουργία μακροπρόθεσμων προβλημάτων υγείας:

• Οι αλκυλοφαινόλες που χρησιμοποιούνται σε απορρυπαντικά και καλλυντικά, μπορεί να διαταράξουν τη δραστηριότητα των ορμονών.
• Τα αντιμικροβιακά, όπως το τρικλοζάν, μπορούν να επηρεάσουν τις θυρεοειδικές ορμόνες και να συμβάλουν στην αντοχή στα αντιβιοτικά.
• Οι δισφαινόλες (BPA που χρησιμοποιούνται ευρέως στις συσκευασίες) συνδέονται με διαταραχές των ορμονών.
• Τα κυκλοσιλοξάνια (D4 και D5) μπορεί να συσσωρεύονται στον οργανισμό και να επηρεάζουν την ορμονική ισορροπία.
• Οι αιθανολαμίνες μπορούν να αντιδράσουν με άλλα συστατικά και να σχηματίσουν νιτροζαμίνες, ορισμένες από τις οποίες είναι πιθανά καρκινογόνες.
• Τα παραμπέν είναι συντηρητικά που μιμούνται τα οιστρογόνα, αν και ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν ελάχιστο κίνδυνο σε χαμηλές δόσεις.
• Οι φθαλικές ενώσεις που χρησιμοποιούνται σε αρώματα και πλαστικά, συνδέονται με αναπαραγωγική τοξικότητα, ειδικά σε περιπτώσεις έκθεσης σε νεαρή ηλικία.
• Η βενζοφαινόνη βρίσκεται σε πολλά αντηλιακά και ορισμένες μορφές της μπορεί να λειτουργούν ως αλλεργιογόνα και ορμονικοί διαταράκτες.

Ενώ πολλά από αυτά τα συστατικά επιτρέπονται σε ρυθμιζόμενες συγκεντρώσεις, ορισμένοι ερευνητές προειδοποιούν για ένα «φαινόμενο κοκτέιλ»: τη σωρευτική επίδραση της καθημερινής έκθεσης σε πολλαπλά χημικά, ειδικά σε νεαρά, αναπτυσσόμενα σώματα.

Προσωρινά τατουάζ

Τα προσωρινά τατουάζ, ιδιαίτερα η μαύρη χένα, είναι δημοφιλή στις διακοπές, αλλά δεν είναι πάντα ασφαλή. Η μαύρη χένα είναι μια κοινή αιτία δερματίτιδας εξ επαφής στα παιδιά και μπορεί να περιέχει παραφαινυλενοδιαμίνη (PPD), μια χημική ουσία που έχει εγκριθεί για χρήση σε βαφές μαλλιών, αλλά όχι για άμεση εφαρμογή στο δέρμα.

Η έκθεση στην PPD μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις και, σε σπάνιες περιπτώσεις, καρκίνο. Τα παιδιά μπορεί να αναπτύξουν υπομελάγχρωση και οι ενήλικες υπερχρωματισμό που μπορεί να διαρκέσει μήνες ή να γίνει μόνιμος.

Η μαύρη χέννα περιέχει την ίδια χημική ουσία με τις βαφές μαλλιών.

Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι τα παιδιά που εκτίθενται σε PPD μπορεί να παρουσιάσουν πιο σοβαρές αντιδράσεις αργότερα στη ζωή τους, εάν χρησιμοποιήσουν βαφές μαλλιών που περιέχουν την ίδια ένωση. Αυτό μπορεί μερικές φορές να οδηγήσει σε νοσηλεία ή ακόμη και σε θανατηφόρα αναφυλαξία. Λόγω αυτών των κινδύνων, η ευρωπαϊκή νομοθεσία απαγορεύει την άμεση εφαρμογή της PPD στο δέρμα, τα φρύδια ή τις βλεφαρίδες.

«Φυσικό» δεν σημαίνει ακίνδυνο

Τα προϊόντα που διατίθενται στην αγορά ως «φυσικά» ή «καθαρά» μπορούν επίσης να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις. Η πρόπολη για παράδειγμα, βρίσκεται σε πολλά φυσικά προϊόντα περιποίησης του δέρματος, αλλά προκαλεί δερματίτιδα εξ επαφής σε έως και 16% των παιδιών.

Μελέτη διαπίστωσε ότι τα «φυσικά» προϊόντα περιποίησης του δέρματος περιέχουν κατά μέσο όρο 4,5 αλλεργιογόνα επαφής ανά προϊόν. Από τα 1.651 «φυσικά» προϊόντα προσωπικής φροντίδας που διατίθενται στην αγορά των ΗΠΑ, μόνο 96 (5,8%) δεν περιείχαν αλλεργιογόνα επαφής. Ακόμη και όσα χαρακτηρίζονται «δερματολογικά ελεγμένα» δεν εγγυώνται την ασφάλεια· απλώς σημαίνουν ότι το προϊόν έχει ελεγχθεί στο δέρμα, όχι ότι είναι απαλλαγμένο από αλλεργιογόνα.

Το δέρμα των μωρών και των μικρών παιδιών βρίσκεται ακόμη υπό ανάπτυξη και είναι πιο ευαίσθητο σε ερεθισμούς, απορρόφηση χημικών ουσιών και συστηματικές επιδράσεις: οι ουσίες που διεισδύουν στο δέρμα μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και να επηρεάσουν όργανα ή βιολογικά συστήματα σε όλο το σώμα. Η εφαρμογή προϊόντων που προορίζονται για ενήλικες, ή ακόμη και «φυσικών» εναλλακτικών, μπορεί επομένως να ενέχει πραγματικούς κινδύνους.

Οι ανεπιθύμητες αντιδράσεις μπορεί να εμφανιστούν ως εξανθήματα, απολέπιση ή κνησμός και, σε σοβαρές περιπτώσεις, φουσκάλες ή κρούστες. Τα αναπνευστικά συμπτώματα, όπως βήχας ή συριγμός, πρέπει πάντα να εξετάζονται από ιατρό.

Εν κατακλείδι, είναι σημαντικό να περιορίσετε τα προϊόντα που εφαρμόζετε στο δέρμα του παιδιού σας, ειδικά στα πρώτα χρόνια της ζωής του.

Πηγή: The Conversation