«Ετοιμοι για το επόμενο στάδιο» λέει το Ισραήλ -Πώς μπορεί να εξελιχθεί η χερσαία επιχείρηση στη Γάζα

Θέμα χρόνου είναι όπως όλα δείχνουν η χερσαία εισβολή του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας, από τη στιγμή που δόθηκε το πράσινο φως για να ξεκινήσει η επιχείρηση με διακηρυγμένο στόχο την «εξολόθρευση» της Χαμάς.

Στις χθεσινές δηλώσεις αξιωματούχων έρχεται να προστεθεί και η σημερινή δήλωση του εκπροσώπου του IDF Ντάνιελ Χαγκάρι ο οποίος για μια ακόμη φορά είπε ότι ο ισραηλινός στρατός ετοιμάζεται «για τα επόμενα στάδια της μάχης» και το ίδιο κάνουν και οι δυνάμεις που βρίσκονται γύρω από τη Λωρίδα της Γάζας.

Την ίδια ώρα, καθώς το Ισραήλ συνεχίζει να σφυροκοπά τη Λωρίδα της Γάζας με αεροπορικές επιθέσεις και ειδικές δυνάμεις του φέρονται να έχουν ήδη επιχειρήσει αναγνωριστικές αποστολές εντός της Γάζας, ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας, Ιωάβ Γκαλάντ κάλεσε τους δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες που έχουν συγκεντρωθεί στα σύνορα με τον Παλαιστινιακό θύλακο να είναι έτοιμοι: «Τώρα βλέπετε τη Γάζα από μακριά, θα τη δείτε κι από μέσα. Σας το υπόσχομαι. Μπορεί να πάρει μια εβδομάδα, έναν μήνα, δύο μήνες μέχρι να τους καταστρέψουμε», είπε αναφερόμενος στη Χαμάς.

Οι Παλαιστίνιοι στο μεταξύ έχουν λάβει εντολές να εκκενώσουν το βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας, μέσα στην οποία βρίσκονται και τουλάχιστον 200 όμηροι, ανάμεσά τους και παιδιά, που άρπαξε η Χαμάς στις φονικές επιθέσεις της στις 7 Οκτωβρίου, αλλά και στρατιώτες.

Κι ενώ το θερμόμετρο της έντασης και της παγκόσμιας ανησυχίας βρίσκεται στο κόκκινο, δύο από τα βασικά ερωτήματα είναι πώς θα εξελιχθεί η χερσαία επιχείρηση του Ισραήλ κατά της Χαμάς στη Γάζα και πως έχουν προετοιμαστεί οι δύο αντίπαλοι.

Γιατί ο αστικός πόλεμος είναι τόσο επικίνδυνος

Ο αστικός πόλεμος – οδομαχίες, μάχες από σπίτι σε σπίτι, από τετράγωνο σε τετράγωνο – είναι μια εξαντλητική, τεχνική μορφή μάχης, την οποία έχουν προσπαθήσει ιστορικά να αποφύγουν, όταν μπορούσαν, ακόμη και οι καλύτερα εξοπλισμένοι στρατοί, όπως αυτός του Ισραήλ.

Ως «πολύπλοκο και δύσκολο» περιέγραψαν ο Ντέιβιντ Μπετς, καθηγητής στο Τμήμα Μελετών Πολέμου του King’s College του Λονδίνου και ο αντισυνταγματάρχης του βρετανικού στρατού, Χιούγκο Στάνφορντ-Τακ τον αστικό πόλεμο στον 21ο αιώνα σε εργασία τους το 2019. Οι απώλειες είναι πολλές για τους επιτιθέμενους, αλλά και τους αμυνόμενους σε αστικά περιβάλλοντα, όπως έχει δείξει η εμπειρία από τη Μαριούπολη στην Ουκρανία το 2022, τη Μοσούλη (2017) και τη Φαλούτζα (2004) του Ιράκ, το Γκρόζνι (Τσετσενία, 1995 και 1994), το Σαράγεβο (Βοσνία-Ερζεγοβίνη, από το 1992) και το Βερολίνο στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Πολλά είναι επίσης τα παραδείγματα της υπερβολικής αυτοπεποίθησης των επιτιθέμενων και της ανθεκτικότητας των αμυνόμενων σε όλη την ιστορία, όπως διαπίστωσαν οι αμερικανικές δυνάμεις στο Μογκαντίσου της Σομαλίας το 1993, όταν αντάρτες κατέρριψαν δύο αμερικανικές ελικόπτερα σε ένα τραγικό για τις ΗΠΑ επεισόδιο που αποτυπώθηκε στην ταινία “Black Hawk Down”.

Οι μάχες σε ανοικτά μέτωπα, ερήμους, ζούγκλες και ορεινές περιοχές έχουν τις δικές τους προκλήσεις, αλλά το επίπεδο τακτικής δυσκολίας αυξάνεται σημαντικά σε ένα αστικό περιβάλλον, λένε οι Μπετς και Στάνφορντ-Τακ. «Λόγω της αφθονίας των θέσεων για να κρυφτεί κανείς σε αυτό το πολυδιάστατο περιβάλλον η εμπλοκή συνήθως συμβαίνει σε πολύ μικρές αποστάσεις και οι μάχες με ανταλλαγές πυρών είναι καταιγιστικές και βάναυσες».

Τα
κτίρια ορθώνονται ως εμπόδια στις
επικοινωνίες, η ένταση και το υπερβολικό
στρες επιταχύνουν την κόπωση. Αλλά πάνω
από όλα, όπως σημειώνουν: «το βασικό
πρόβλημα είναι η πιθανή παρουσία αμάχων
και πολιτικών υποδομών που περιπλέκει
τις επιχειρήσεις μάχης».

Η επιχείρηση εκκαθάρισης αστικών περιοχών

Στο πλαίσιο «εκκαθάρισης» περιοχών από απειλές και εμπόδια στη σημερινή εποχή οι εξελιγμένοι στρατοί, όπως αυτός του Ισραήλ, στέλνουν drones ή ρομπότ για να εντοπίσουν αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς. Μπλοκάρουν τα ραδιοσήματα για να εμποδίσουν την πυροδότηση εξ’ αποστάσεως εκρηκτικών μηχανισμών, ενώ χρειάζονται περί τους τέσσερις στρατιώτες για να «καθαρίσουν» ένα δωμάτιο και έως 18 για ένα σπίτι.

«Αν
έχετε μια ολόκληρη γειτονιά αποτελούμενη
από πολλά τετράγωνα με
πολλές μεγάλες πολυκατοικίες, μιλάμε
για μια επιχείρηση σε
επίπεδο ταξιαρχίας με
3.000 έως 5.000 στρατιώτες κατά
μέσο όρο», λέει στη
Sydney Morning Herald ένας
Αμερικανός
στρατιώτης, που πολέμησε στο Ραμάντι
του Ιράκ
το 2006. «Ο
κίνδυνος δεν εξαλείφεται ποτέ, λέει. «Ο
μόνος τρόπος για να
απαλλαγεί κανείς από τους
αντίπαλους
ελεύθερους σκοπευτές είναι να
τοποθετήσει δικό του ελεύθερο σκοπευτή
σε οποιοδήποτε λογικό
μέρος πριν μπείτε
σε μια περιοχή, με πυροβολικό
ή ρουκέτες». Σύμφωνα με την εμπειρία
του, ο αστικός πόλεμος «εξισώνει τα
πάντα», παρά τα τεχνολογικά πλεονεκτήματα
που μπορεί να έχει η μία πλευρά.

Το τελικό
συμπέρασμα, σύμφωνα με τον Τσαρλς Νάιτ,
ειδικό σε θέματα αστικού πολέμου του
Πανεπιστημίου Charles Sturt, είναι
ότι αναμφίβολα η εισβολή σε ένα αστικό
περιβάλλον ενάντια σε έναν προετοιμασμένο
αμυνόμενο είναι «από τις πιο απαιτητικές
επιχειρήσεις» που μπορεί να αναλάβει
ένας στρατός. Οι IDF [Ισραηλινές Αμυντικές
Δυνάμεις] είναι καλύτερα προετοιμασμένες
από οποιονδήποτε άλλο στρατό στον
πλανήτη, αλλά ήταν μέχρι τώρα εξαιρετικά
απρόθυμοι να εισβάλουν στη Γάζα ή
παρόμοια αστικά συγκροτήματα, επειδή
γνωρίζουν ότι θα έχουν πολλές απώλειες».

Πώς έχει προετοιμαστεί πιθανώς το Ισραήλ για τη χερσαία επίθεση στη Γάζα

Από το 2005 που τερμάτισε την κατοχή της Λωρίδας της Γάζας το Ισραήλ ήταν απρόθυμο να στείλει μεγάλες δυνάμεις του στον Παλαιστινιακό θύλακο. Στην τελευταία χερσαία εισβολή του το 2014, τουλάχιστον 150 Παλαιστίνιοι άμαχοι σκοτώθηκαν, σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, ενώ χιλιάδες σπίτια καταστράφηκαν, ενώ στην ευρύτερη σύρραξη με τη συμμετοχή και πολεμικών αεροσκαφών, πάνω από 2.200 Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν, όπως και έξι Ισραηλινοί άμαχοι και 67 Ισραηλινοί στρατιώτες, εκ των οποίων οι επτά κατά την έκρηξη αυτοσχέδιου μηχανισμού που κατέστρεψε το τεθωρακισμένο τους σε στενό δρόμο.

Το Ισραήλ έχει κατασκευάσει ένα τεράστιο στρατόπεδο εκπαίδευσης στην έρημο Νεγκέβ στο νότιο τμήμα του, με εκατοντάδες εικονικά κτίρια σαν κι αυτά στη Γάζα, για να εξασκούνται στις εφόδους οι δυνάμεις του Ισραηλινού Στρατού. «Είναι πολύ μεγάλο και είναι αρκετά εξελιγμένο, είναι καλωδιωμένο για ειδικά εφέ. Σου δίνει την αίσθηση του αληθινού», λέει ο Ντέιβιντ Μπετζ, ο οποίος επισκέφτηκε την εγκατάσταση το 2015. «Υπάρχει κάθε λόγος να περιμένουμε ότι οι Ισραηλινοί έχουν εκπαιδευτεί για επιχειρήσεις σε αστικά περιβάλλονται και έχουν μελετήσει καλά το θέμα», προσθέτει.

Εάν
οι δυνάμεις του IDF εισέλθουν στη Γάζα,
μπορούμε να περιμένουμε «μια πολύ αργή
προέλαση για τη διασφάλιση
των
περιοχών, την
εξουδετέρωση των
δυνάμεων της Χαμάς και την
απελευθέρωση ορισμένων από τους ομήρους»,
λέει ο Μάλκολμ
Ντέιβις,
ανώτερος αναλυτής στο Ινστιτούτο
Στρατηγικής Πολιτικής της Αυστραλίας.
«Η φύση του περιβάλλοντος, η φύση του
εχθρού που αντιμετωπίζουν, σημαίνει
ότι πρόκειται να είναι μια επιχείρηση
με πολλές απώλειες»,
προσθέτει.

Πώς έχει προετοιμαστεί πιθανώς η Χαμάς για την επίθεση του Ισραήλ

Σύμφωνα με εκτιμήσεις η Χαμάς έχει δημιουργήσει στη Λωρίδα της Γάζας ένα δίκτυο υπόγειων τούνελ μήκους περίπου 500 χλμ. Ορισμένα εξ’ αυτών, όπως λέει το Al Jazzera, είναι «αρκετά ψηλά και φαρδιά ώστε να επιτρέπουν στους ενόπλους της όχι μόνον να στέκονται όρθιοι και να κινούνται γρήγορα, αλλά και να λειτουργούν ως αποθήκες όπλων και πυρομαχικών».

Κάποια από τα τούνελ αυτά τα είχαν ανοίξει φυλές Βεδουϊνων για να εισάγουν λαθραία διάφορα αγαθά κάτω από τα σύνορα της Λωρίδας της Γάζας με την Αίγυπτο μετά το 1981, αλλά η Χαμάς τα διεύρυνε αφότου αποχώρησε το Ισραήλ από τον Παλαιστινιακό θύλακο το 2005. «Ακόμη κι αν εξωτερικά καλύπτονται από μπάζα μετά από εκρήξεις, όπου δύσκολα θα επιβίωναν ακόμη και αρουραίοι ή κατσαρίδες, τα τούνελ αυτά ίσως είναι αρκετά ασφαλή για ανθρώπους», λέει ο Μπετς.

Το δίκτυο αυτό είναι ένας από τους βασικούς λόγους που καθιστά για το Ισραήλ επιτακτική την ανάγκη μιας χερσαίας επιχείρησης προκειμένου να εξολοθρεύσει την απειλή της Χαμάς, αλλά ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι για τους ισραηλινούς στρατιώτες: «Πρέπει να κάνουν τη χερσαία επιχείρηση για να φθάσουν στα οπλοστάσιο και στις υπόγειες δομές στη Λωρίδα της Γάζας για να φθάσουν στους ομήρους«, λέει η συνταγματάρχης ε.α. του ισραηλινού στρατού, Μίρι Άιζιν.

Αλλά
τα τούνελ πιθανώς θα είναι παγιδευμένα
με εκρηκτικά, ενώ οι μάχες εντός τους
θα είναι εξαντλητικές μέσα στο σκοτάδι,
την πιθανότητα ενέδρας και τα προβλήματα
ενδοεπικοινωνίας μεταξύ των Ισραηλινών.
Αλλά και η ανατίναξή τους θα είναι
δύσκολη, αφού πολλά εξ’ αυτών είναι
σκαμμένα κάτω από σχολεία, νοσοκομεία
και άλλες πολιτικές υποδομές και υπάρχει
κίνδυνος για τους αμάχους.

Οι «ποντικότρυπες», τα drones και οι ανθρώπινες ασπίδες

Ρόλο
στις επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού
στη Γάζα θα παίξουν πιθανώς και οι
«ποντικότρυπες», δηλαδή οι τρύπες που
έχουν ανοίξει οι ένοπλοι της Χαμάς σε
τοίχους κτιρίων για να εξαπολύουν
επιθέσεις χωρίς να εκτίθενται σε εχθρικά
πυρά. Τέτοιες τεχνικές δημιούργησαν
ένα «μεταβαλλόμενο πεδίο μάχης» σε
προηγούμενες συγκρούσεις, όπως σημειώνουν
Αμερικανοί ειδικοί.

Πιθανώς λιγότερο χρήσιμα για τη Χαμάς, σύμφωνα με τον Μπετς, θα είναι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της, τα οποία είναι πιθανό να πέσουν θύματα ηλεκτρονικών παλμών από τον ισραηλινό στρατό, ενώ τα drones των IDF διαθέτουν ηλεκτρονικές άμυνες, που είναι πιο δύσκολο ή και αδύνατο να εξουδετερωθούν.

Στα ατού της Χαμάς πιθανώς θα είναι η χρήση ανθρώπινων ασπίδων, που ακολουθούν πολλές ομάδες ανταρτών πόλεων ανά την υφήλιο. Όπως λέει ο Μπετς, «αυτό ισχύει ειδικά στην περίπτωση της Χαμάς», που κρύβει οπλοστάσια και κέντρα διοίκησης σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, που δύσκολα μπορεί να στοχοθετήσει το Ισραήλ χωρίς να προκαλέσει απώλειες μεταξύ αμάχων και διεθνή κατακραυγή.

Τι θα ακολουθήσει μετά την εισβολή;

Αν εισβάλει το
Ισραήλ στη Γάζα, όπως όλα δείχνουν, και
καταφέρει να γκρεμίσει τη Χαμάς από την
εξουσία, ο μελλοντικός έλεγχος του
θυλάκου θα είναι ένα περίπλοκο πρόβλημα.
«Η Γάζα δεν είναι πεδίο δράσης μόνον
της Χαμάς, αλλά και άλλων εξτρεμιστικών
ομάδων», σημειώνει ο Ίαν Πάρμετερ,
ερευνητής στο Κέντρο Αραβικών και
Ισλαμικών Σπουδών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο
της Αυστραλίας.

Η ιστορία δείχνει
ότι η Λωρίδα της Γάζας είναι μια πολύ
δύσκολη περιοχή για να τεθεί υπό κατοχή.
«Νομίζω ότι θα ήταν πολύ μεγάλο λάθος»,
προειδοποίησε προ ημερών ο Τζο Μπάιντεν
το Ισραήλ σημειώνοντας ότι «η Χαμάς και
τα ακραία στοχεία της δεν αντιπροσωπεύουν
ολόκληρο τον Παλαιστινιακό λαό».

Σε περίπτωση
εξουδετέρωσης της Χαμάς ρόλο μεταβατικής
κυβέρνησης θα μπορούσε θεωρητικά να
αναλάβει η Παλαιστινιακή Αρχή, που
κυβερνά τη Δυτική Όχθη, αλλά, μετά από
18 χρόνια στην εξουσία του Μαχμούντ Αμπάς
«διαθέτει πολύ λίγη αξιοπιστία αυτή τη
στιγμή στη Δυτική Όχθη και θα ήταν πολύ
δύσκολο να ανακτήσει τον έλεγχο στη
Γάζα», εκτιμά ο Πάρμετερ.

Από
την άλλη, όπως λέει, η ιστορία βρίθει
περιπτώσεων που ξένες δυνάμεις επιχείρησαν
να τοποθετήσουν μεταβατικές κυβερνήσεις
μετά από συρράξεις στη Μέση Ανατολή.
«Αυτό επιχειρήθηκε και στο Ιράκ, αλλά
δεν λειτούργησε και πολύ καλά».

Η εξόντωση, όπως ο ίδιος λέει, ορισμένων ηγετικών στελεχών της Χαμάς ίσως να είναι το μοναδικό που θα μπορέσει να επιτύχει μια χερσαία επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα. Η ολοκληρωτική καταστροφή της είναι μάλλον απίθανη, «επειδή η Χαμάς εκτός από κίνημα είναι και ιδεολογία», καταλήγει.