Παγκόσμια μέρα κατά της Διαφθοράς: Η προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος στην ΕΕ | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η 9η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Μέρα κατά της Διαφθοράς. Ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας παρουσίασε 7 δράσεις του υπουργείου και το Ευρωκοινοβούλιο υπενθυμίζει την αδιαπραγμάτευτη στάση των ευρωβουλευτών να προστατεύονται οι μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος.

Ο φόβος της διαφθοράς συνυπάρχει με τις προσδοκίες της ανάκαμψης, των χρηματοδοτήσεων και της ασυδοσίας επιχειρήσεων. Γι αυτό σε επίπεδο ΕΕ γίνεται μεγάλη προσπάθεια καταπολέμησής της. Με βαση τις κινήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα κράτη μέλη δίνουν αντίστοιχα τη δική τους μάχη.

Η προστασία των «Whistleblowers»

Με τον όρο «Wistleblowers», εννοούνται τα άτομα που αντιλαμβάνονται αδικήματα ή απειλές για το δημόσιο συμφέρον –για παράδειγμα απάτη, διαφθορά, φοροδιαφυγή, ανεπαρκή ασφάλεια τροφίμων ή έλλειψη προστασίας του περιβάλλοντος– και αναφέρουν τις ανησυχίες τους στους εργοδότες τους, στις αρμόδιες αρχές ή στον Τύπο. Τα τελευταία χρόνια, οι πληροφοριοδότες διαδραμάτισαν βασικό ρόλο στην αποκάλυψη σοβαρής βλάβης στο δημόσιο συμφέρον, όπως στην περίπτωση της διαρροής των Panama Papers το 2015, πιο πρόσφατα με την υπόθεση του Facebook.

Το θέμα λοιπόν της προστασίας όσων καταγγέλουν αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία. Καθώς το επίπεδο προστασίας διαφέρει πολύ μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, οι καταγγέλλοντες τίθενται σε κίνδυνο νομικής ανασφάλειας και άνισης μεταχείρισης. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση, και κατόπιν επιμονής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, συμφωνήθηκε ένας νέος νόμος της ΕΕ που θα εισαγάγει πολλές αποτελεσματικές δικλείδες ασφαλείας για να εγγυηθεί το ίδιο επίπεδο νομικής προστασίας στους καταγγέλλοντες σε ολόκληρη την ΕΕ.

Οι ευρωβουλευτές καθόρισαν σαφείς διαδικασίες και υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων για τους εργοδότες καθώς και ασφαλείς διαύλους αναφοράς.

Για παράδειγμα, οι καταγγέλλοντες ενθαρρύνονται να αναφέρουν πρώτα εσωτερικά ή απευθείας στις αρμόδιες αρχές. Επίσης, πολύ σημαντικό είναι ότι οι καταγγέλλοντες θα προστατεύονται πλέον νομικά έναντι απόλυσης, υποβιβασμού και άλλων μορφών αντιποίνων, καθώς και σε δικαστικές διαδικασίες. Οι εθνικές αρχές θα πρέπει να ενημερώνουν τους πολίτες σχετικά με τις διαδικασίες καταγγελίας και τη διαθέσιμη προστασία. Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να εφαρμόσουν αυτούς τους νέους κανόνες στα νομικά τους συστήματα έως τον Οκτώβριο του 2021, με ορισμένες πιθανές εξαιρέσεις μέχρι τον Οκτώβριο του 2023 στην περίπτωση των εταιρειών του ιδιωτικού τομέα με 50 έως 249 εργαζόμενους.

Τα 7 συγκεκριμένα μέτρα της ελληνική κυβέρνησης

Με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα κατά της διαφθοράς ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας παρουσίασε στο 1^ο Φόρουμ Ακεραιότητας, της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας τις 7 δράσεις της ελληνικής κυβέρνησης. Κατα την ομιλία του ο υπουργός ανέφερε συγκεκριμένα ότι με πρωτοβουλία της ελληνική κυβέρνησης:

• Ενσωματώθηκε, στην ελληνική έννομη τάξη, η ενωσιακή νομοθεσία για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

• Δημοσιεύθηκε ο εθνικός κατάλογος, ο οποίος περιλαμβάνει τις ιδιότητες όσων άσκησαν ή ασκούν σημαντικό δημόσιο λειτούργημα στην Ελλάδα κατά την άσκηση των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων τους, προκειμένου να υπάρχει πλήρης διαφάνεια για τα πολιτικώς εκτιθέμενα πρόσωπα.

• Κατατέθηκε, για πρώτη φορά, στην επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, Έκθεση Πεπραγμένων της Επιτροπής Στρατηγικής στα θέματα του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, προκειμένου να υπάρχει πλήρης διαφάνεια στις δράσεις και τη λειτουργία της Επιτροπής.

• Τέθηκε, στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείο Οικονομικών, ξεχωριστή ενότητα για τα θέματα ξεπλύματος χρήματος και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, ώστε οι πολίτες να ενημερώνονται άμεσα για τις σχετικές εξελίξεις στο πεδίο.

• Διοργανώθηκε, στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, εκδήλωση με τη συμμετοχή του Προέδρου της FATF, με θέμα «FATF – Νέες τεχνολογίες και περιβάλλον – Προκλήσεις και προοπτικές».

• Διαμορφώθηκε και υλοποιείται, με τη συμμετοχή του Υπουργείου Οικονομικών τόσο στη διαμόρφωση όσο και στην εφαρμογή, το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο κατά της Διαφθοράς 2022-2025, της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.

• Δρομολογείται και τίθεται σε δημόσια διαβούλευση το Νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/1153, με στόχο τη διευκόλυνση της χρήσης χρηματοοικονομικών και άλλων πληροφοριών για την πρόληψη, την ανίχνευση, τη διερεύνηση ή τη δίωξη ποινικών αδικημάτων.

ο Σταϊκούρας επεσήμανε ότι «με το νομοσχέδιο αυτό επιδιώκεται να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της εγχώριας και της διασυνοριακής συνεργασίας κατά τη διεξαγωγή χρηματοοικονομικών ερευνών σχετικά με τη σοβαρή εγκληματικότητα και την τρομοκρατία, μετά και τη σχετική χαρτογράφηση, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, των εμποδίων στην πρόσβαση επί των χρηματοοικονομικών πληροφοριών, των θεμάτων σχετικά με την ανταλλαγή και τη χρήση πληροφοριών, καθώς και της ανάγκης ενίσχυσης της επιχειρησιακής συνεργασίας μεταξύ των μονάδων χρηματοοικονομικών πληροφοριών».